Odpowiedzialność karna nieletnich w Niemczech

Odpowiedzialność karna nieletnich w Niemczech

Sprawa zabójstwa 13-latki z Bytomia przez jej 15-letniego chłopaka wstrząsnęła całą Polską. Chłopak w Polsce nie poniesie jednak odpowiedzialności karnej, ponieważ w dniu popełnienia czynu nie miał skończonych 15 lat (do zabójstwo doszło dzień przed jego 15. urodzinami).

Jeden z naszych obserwatorów zapytał Nas, czy na gruncie prawa niemieckiego chłopak mógłby zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej oraz co groziłoby mu za zabójstwo dziewczyny. To bardzo dobre pytanie, ponieważ w prawie niemieckim kwestia odpowiedzialności karnej osób nieletnich wygląda inaczej niż w prawie polskim.

Gdyby do opisywanej zbrodni doszło w Niemczech to 15-latek, który w momencie popełnienia czynu miał 14 lat mógłby ponosić odpowiedzialność karną za zabójstwo albo za morderstwo (w zależności od konkretnych okoliczności czynu), jednak kara, jaką mógłby otrzymać byłaby inna, niż przewidziana przez niemiecki kodeks karny.

Zacznijmy od tego, że zdolność do ponoszenia odpowiedzialności karnej rozpoczyna się w Niemczech po ukończeniu 14 roku życia (por. § 19 niemieckiego kodeksu karnego).

Nie oznacza to jednak, że 15-latek, który w momencie popełnienia czynu miał 14 lat będzie odpowiadał za zabójstwo na takich samych zasadach jak osoba dorosła.

Szczegółowe kwestie dotyczące odpowiedzialności karnej osób nieletnich (Jugendliche) uregulowane zostały w Jugendgerichtsgesetz – JGG (ustawa o sądach dla nieletnich).

Zgodnie z § 1 JGG do osób nieletnich (czyli takich, które w momencie popełnienia czynu ukończyły 14 lat, ale nie ukończyły jeszcze 18 lat) obowiązkowo stosuje się zasady prawa karnego dla osób nieletnich (Jugendstrafrecht).

Tym, co odróżnia prawo karne nieletnich (Jugendstrafrecht) od prawa karnego (Strafrecht) jest m.in. kwestia skutków popełnienia czynu zabronionego. Innymi słowy – prawo karne nieletnich przewiduje inne (niższe) kary za popełniony czyn.

W przypadku, gdy nieletni popełni zbrodnię, za którą niemiecki kodeks karny przewiduje górną granicę kary w wymiarze wyższym niż 10 lat pozbawienia wolności, to zgodnie z § 18 ust. 1 zd. 2 JGG maksymalna kara, na którą może zostać skazany nieletni wynosi 10 lat pozbawienia wolności.

Warto zaznaczyć, że nie jest to typowa kara pozbawienia wolności w rozumieniu niemieckiego kodeksu karnego (Freiheitsstrafe), lecz kara (pozbawienia wolności) dla nieletnich w rozumieniu JGG (Jugendstrafe). Kary te różnią się one m.in. sposobem i miejscem wykonywania.

Zabójstwo zagrożone jest w Niemczech karą do 15 lat pozbawienia wolności, a morderstwo karą dożywotniego pozbawienia wolności.

Zgodnie zatem z zasadą z § 18 ust. 1 zd. 2 JGG w niniejszej sprawie sąd mógłby wymierzyć chłopcu karę dla nieletnich od 6 miesięcy do 10 lat pozbawienia wolności.

Podsumowując:

– Zdolność do ponoszenia odpowiedzialności karnej rozpoczyna się w Niemczech po ukończeniu 14 roku życia.

– Gdyby do opisywanego czynu doszło w Niemczech to 15-latek, który w momencie popełnienia czynu miał 14 lat mógłby ponosić odpowiedzialność karną za zabójstwo albo za morderstwo.

– Sąd mógłby wymierzyć chłopcu karę dla nieletnich od 6 miesięcy do 10 lat pozbawienia wolności.

Pozdrawiamy z Frankfurtu nad Odrą

Rechtsanwältin Dr. Kamila Matthies / Adwokat w Niemczech